အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရး (၃)

အေနာက္ဥေရာပ အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းေရးလႈပ္ရွားမႈမွာ ေတာ္လွန္ေရးသမား radical နဲ႔ ျပဳျပင္ေရးသမား moderate ေတြ ေပၚထြက္လာလာပုံကုိ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက ရွင္းျပထားတယ္။ ညီမွ်ေရး (equality) ဆုိင္ရာသေဘာထားမွာ အေျခခံၿပီး အယူအဆကြဲျပားသြားၾကတာျဖစ္တယ္။ အဂၤလိပ္ပညာရွင္ ဂၽြန္ေလာ့ခ္ John Locke (၁၆၃၂-၁၇၀၄) က ျပဳျပင္ေရးသမားေတြရဲ႕ ေရွ႕ေျပးေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာၿပီး ဒတ္ခ်္ပညာရွင္ Spinoza စပင္ႏုိဇာ (၁၆၃၂-၁၆၇၇) က ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြရဲ႕ ေရွးဦးဆရာျဖစ္လာတယ္။ ညီမွ်ေရး၀ါဒမွာ အေျခခံတဲ့ လူမႈေရးအျမင္ကေန ေခတ္သစ္ဒီမုိကေရစီ အယူအဆ ထြက္ေပၚလာတာပါပဲ။ ဒီမုိကေရစီဟာ အေကာင္းဆုံးအစုိးရစနစ္လုိ႔ ပထမဆုံးေျပာသူေတြထဲမွာ ‘စပင္ႏုိဇာ’ ပါ၀င္တယ္။

ရာထူးအဆင့္အတန္းနဲ႔ ေျမယာပုိင္ဆုိင္မႈကုိ ေရွး႐ုိးအစဥ္အလာတုိင္း လက္ခံထားတာဟာ လူ႔အဖြ႔ဲအစည္းကုိ ပ်က္စီးေစတယ္လုိ႔ ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒီေတြက ျမင္ၾကတယ္။ အဖိႏွိပ္ခံ၊ အႏွိမ္ခံ သာမန္လူတန္းစားထဲကသာ ပညာထူးခၽြန္သူေတြ ေပၚထြက္လာတာျဖစ္လုိ႔ ပညာတတ္သူကသာ ရာထူးရပုိင္ခြင့္ရွိတယ္လုိ႔ ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒီေတြက ျမင္တယ္။ ဂၽြန္ေလာ့နဲ႔ စပင္ႏုိဇာကြယ္လြန္ၿပီး အႏွစ္ (၇၀) ေလာက္ၾကာေတာ့ အခြင့္ထူးခံလူနည္းစုအုပ္ခ်ဳပ္မႈ Aristocracy ကုိ ဆန္႔က်င္မႈ အားေကာင္းလာတယ္။ လြတ္လပ္မႈဆုိတာ အာဏာပုိင္ေတြ ထင္သလုိလုပ္တာကုိ ဆုိလုိတာျဖစ္ေၾကာင္း မီးအားဘူ- Mirabeau (၁၇၄၉-၉၁)၊ ေဒါလ္ဘတ္ရွ- d’Holbach၊ ဒီဒါ႐ုိး-Diderot၊ အလ္ဗိ႐ႈ-Helvetius (၁၇၁၅-၁၇၇၁) တုိ႔က ယူဆတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူသားအားလုံး စီးပြားေရးညီမွ်ရမယ္ဆုိတာကုိ သူတုိ႔က လက္မခံဘူး။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိ အမ်ားဆုံးအသုံးျပဳသူဟာ အမ်ားဆုံးဆုလာဘ္ခံစားခြင့္ရွိရမယ္လုိ႔ သူတုိ႔ ယုံၾကည္တယ္။
A Revolution of The Mind by Jonathan Israel
By oothandar
ေဒါက္တာေအာင္ခင္ / ၂၅ ဇြန္ ၂၀၁၀ (ေခတ္ၿပိဳင္)



လူတုိင္းဟာ အလုပ္ႀကိဳးစားၾကတာမဟုတ္တဲ့အတြက္ ႀကိဳးစားရင္ ႀကိဳးစားသလုိ အက်ဳိးခံစားခြင့္ ရွိတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ တဦးနဲ႔တဦး အရည္အခ်င္းမတူတာေၾကာင့္ အရည္အခ်င္းကုိလုိက္ၿပီး အက်ဳိးခံစားခြင့္ေပးရမယ္လုိ႔ ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒီေတြက ယုံၾကည္တယ္။ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ဓနဥစၥာခြဲေ၀မႈ အႀကီးအက်ယ္ ကြာဟေနတာ လက္ခံႏုိင္စရာမရွိလုိ႔ ႏုိင္ငံသားရဲ႕ပုိင္ဆုိင္မႈမွာ ခ်ိန္ခြင့္လွ်ာလုိ မွ်မွ်တတ a just equilibrium ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရမယ္လုိ႔ ယူဆၾကတယ္။ ႏုိင္ငံသားအားလုံးကုိ တတ္နုိင္သမွ် ၾကည့္႐ႈေစာင့္ေရွာက္ဖုိ႔ အစုိးရတုိင္းမွာ တာ၀န္ရွိတယ္လုိ႔လည္း ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒီေတြက ယူဆတယ္။ ဘာသာေရးကင္းရွင္းတဲ့ ကုိယ္က်င့္တရားဟာ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး၊ လူမ်ဳိးမေရြး၊ အသားအေရာင္မေရြး အတူတူသာျဖစ္ရမယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ ေဒါလ္ဘတ္ရွ၊ မီးအားဘူ၊ ဘရီစုိနဲ႔ တြမ္ပိန္းတုိ႔က အၾကမ္းမဖက္ဘဲ ႏွလုံးရည္တုိက္ပြဲ၀င္ၾကဖုိ႔ ေဆာ္ၾသေပမယ့္ ဒီဒါ႐ုိးကေတာ့ ဖိႏွိပ္တဲ့အာဏာပုိင္ေတြကုိ ပုန္ကန္ဖုိ႔ ဆင္းရဲသားေတြကုိ တုိက္တြန္းတဲ့အထိ ျပင္းထန္လာတယ္။ ျပင္သစ္တျပည္လုံးမွာ လွ်ဳိ႕၀ွက္ထုတ္ေ၀တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးစာေပပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတာဟာ အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားေနတာပါပဲ။ ဒါကုိ တုံ႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ ပဲရစ္အာဏာပုိင္ေတြဟာ ေတာ္လွန္တဲ့အေတြးအေခၚ စာအုပ္ (၇) အုပ္ကုိ ၁၇၇၀ မွာ မီးလွ်ဳိ႕ဖ်က္ဆီးျပတယ္။

ဂႏၴ၀င္ေဘာဂေဗဒ (classical economics) လုိ႔ ဒီကေန႔ လူသိမ်ားတဲ့ စီးပြားေရးပညာဟာ ၁၇၆၅ နဲ႔ ၁၇၇၅ အၾကားမွာ ေပၚထြက္လာတယ္။ တူဂုိး-Turgot (၁၇၂၇-၁၇၈၁) ရဲ႕ စီးပြားေရးစာတမ္း (၁၇၆၆) မွာ ထြက္လာၿပီး ဘက္ကဲရီယာ-Beccaria (၁၇၃၈-၁၇၉၄) ရဲ႕စာတမ္းဟာ (၁၇၇၁) မွာ ထြက္လာတယ္။ အဒမ္စမစ္- Adam Smith ရဲ႕စာတမ္းကုိ (၁၇၇၆) မွာ ထုတ္ေ၀တယ္။ ဒီပညာရွင္ (၃) ဦးဟာ ထူးျခားတဲ့ပါရမီရွင္ မုိးက်ေရႊကုိယ္ေတြမဟုတ္ဘူး။ သူတုိ႔ေခတ္မွာ ေရပန္းစားတဲ့ ဒႆနအျမင္၊ ကုိယ္က်င့္တရားနဲ႔ လူမႈေရး အယူအဆက ေမြးထုတ္လုိက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြျဖစ္တယ္လုိ႔ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက ရွင္းျပတယ္။

အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းေရးလႈပ္ရွားမႈမွာ ေတာ္လွန္ေရးသမားနဲ႔ ျပဳျပင္ေရးသမား ၿပိဳင္ဆုိင္ၾကတဲ့ ေနာက္ခံသမုိင္းေၾကာင္းကုိ နားလည္မွ ဂႏၴ၀င္ေဘာဂေဗဒပညာရဲ႕ အခန္းက႑ကုိ နားလည္လိမ့္မယ္လုိ႔ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက ဆုိတယ္။ ေစ်းကြက္ကုိ မခ်ဳပ္ခ်ယ္ မကန္႔သတ္ဘဲ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးလုိက္ရင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ တုိးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာလိမ့္မယ္လုိ႔ တူဂုိး၊ ဘက္ကဲရီယာနဲ႔ အဒမ္စမစ္တုိ႔က ဆုိတယ္။ ေရွးဓေလ့ထုံးစံ မွားယြင္းတဲ့လမ္းစဥ္၊ အခြင့္ထူးခံယူမႈ၊ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ၊ လက္၀ါးႀကီးအုပ္မႈ၊ မတရားအခြန္စည္းၾကပ္မႈ စတာေတြဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈကုိ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစတယ္လုိ႔ သူတုိ႔က ယုံၾကည္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီခၽြတ္ယြင္းခ်က္ေတြကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာမွာ တည္ဆဲစနစ္နဲ႔ ဘာသာေရးအႀကီးအကဲေတြကုိ မထိခုိက္မနစ္နာေစဘဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ သူတုိ႔ကျမင္တယ္။ ျပည္သူေတြ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေနတာကုိေတာ့ အဓိကမထားၾကဘူး။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆုိင္ရာ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ ႐ုပ္သိမ္းလုိက္ရင္ ဆင္းရဲမႈျပႆနာ ကြယ္ေပ်ာက္သြားလိမ့္မယ္လို႔သာ ဆုိပါတယ္။ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈဆိတ္သုဥ္းေနလုိ႔ တ႐ုတ္ျပည္မွာ ဆင္းရဲသားမ်ားေနရတာကုိ တူဂုိးက ေထာက္ျပတယ္။

ဒီစီးပြားေရးပညာရွင္ေတြရဲ႕ ျပဳျပင္ေရးအယူအဆကုိ ဒီဒါ႐ုိး၊ အလ္ဗီ႐ႈ၊ ေဒါလ္ဘတ္ရွနဲ႔ ဘရီစုိတုိ႔က ဆန္႔က်င္ၾကတယ္။ ေခတ္ေဟာင္းကုိ ျပဳျပင္ၿပီးတည္ေဆာက္တဲ့ စီးပြားေရးစနစ္သစ္ကုိ သူတုိ႔က အယုံအၾကည္မရွိၾကဘူး။ မေကာင္းတဲ့ စနစ္ေဟာင္းကုိ ျပဳျပင္ႏုိင္ရင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုလုံး ေကာင္းမြန္လာမယ္လုိ႔ ေျပာေနေပမယ့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ က်ဆင္းမသြားတဲ့အတြက္ ျပဳျပင္ေရးသမားေတြ ၾသဇာအရွိန္အ၀ါ က်ဆင္းလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၇၈၀ ေနာက္ပုိင္းမွာ အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းေရးလႈပ္ရွားမႈကုိ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ဦးေဆာင္လာတယ္။ ျပဳျပင္ေရးသမားေတြ အေရးနိမ့္သြားတာဟာ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရး အရွိန္အဟုန္ ျပင္းထန္လာတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းတခုပါပဲ။

(၁၈) ရာစု ျမန္မာျပည္မွာ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြ (အထူးသျဖင့္ ယုိးဒယား) နဲ႔ မၾကာခဏစစ္ျဖစ္သလုိ ဥေရာပမွာလည္း မၾကာခဏစစ္ျဖစ္တယ္။ ထူးျခားတာကေတာ့ အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားတဲ့ ဥေရာပမွာ စစ္ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ ေပၚေပါက္လာတာပါပဲ။ တုိင္းသူျပည္သား သာယာ၀ေျပာေရးကုိ ဂ႐ုမစိုက္ဘဲ ဘုရင္နဲ႔မင္းညီမင္းသားေတြ စစ္ဆင္တာကုိ ေဒါဘတ္ရွက ႐ႈတ္ခ်တယ္။ တရားတဲ့စစ္ပဲြဆုိတာဟာ အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူလူထုက ဖိႏွိပ္သူေတြကုိ ေတာ္လွန္တဲ့စစ္ပြဲသာျဖစ္တယ္လုိ႔ ဒီဒါ႐ုိးကဆုိတယ္။ ျပည္သူလူထုကုိ ခုိင္းစားသူေတြဟာ ဘုရင္၊ အထက္တန္းစား၊ ကုန္သည္ပြဲစားနဲ႔ ရဟန္းေတြျဖစ္တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ တကယ္ေတာ့ အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းေရး လႈပ္ရွားမႈတခုလုံးဟာ (၁၈) ရာစုစစ္၀ါဒနဲ႔ စစ္ပြဲေတြကုိ ေ၀ဖန္႐ႈတ္ခ်ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေနရာမွာလည္း ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒီနဲ႔ ျပဳျပင္ေရး၀ါဒီဆုိၿပီး ႏွစ္ျခမ္းကြဲသြားတယ္။ ဥပမာ ျပဳျပင္ေရးသမားအျဖစ္ နာမည္ႀကီးေနတဲ့ ဘုရင္ဖရက္ဒနစ္ Frederick the great ကုိ အေျပာတမ်ဳိး အလုပ္တမ်ဳိးလုပ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ ေ၀ဖန္ေရးသားၾကတယ္။ စစ္ဘုရင္ ဖရက္ဒရစ္ကုိယ္တုိင္ မခံမရပ္ျဖစ္ၿပီး ျပန္လည္ေခ်ပတဲ့အထိ အျငင္းပြားခဲ့ၾကတယ္။

ျပဳျပင္ေရး၀ါဒီေတြျဖစ္တဲ့ ေဗာ့တယ္-႐ူးဆုိး (Rousseau) နဲ႔ ကန္႔ (Immanual Kant) တုိ႔ကေတာ့ စစ္၀ါဒကုိ ျပတ္ျပတ္သားသား ႐ႈတ္ခ်တာမ်ဳိးမလုပ္ၾကဘူး။ သည္းခံႏုိင္ဖုိ႔၊ တယူသန္မျဖစ္ဖုိ႔၊ ဘာသာေရးအယူအသီးဖုိ႔ ႀကိဳးစားရင္း ၿငိမ္းခ်မ္းရႏုိင္တယ္ဆုိတာေလာက္ပဲ ေဗာ့တယ္ကေရးတယ္။ ကင္သရင္းဘုရင္မႀကီးရဲ႕ နယ္ခ်ဲ႕စစ္ပြဲကုိလည္း ေဗာ့တယ္က အျပစ္မျမင္ဘူး။ အၿမဲတမ္းၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔ဆုိတာဟာ မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အိပ္မက္ပဲလုိ႔ ႐ူးဆုိးက ျမင္တယ္။ ကန္႔ကလည္း မင္းညီမင္းသားရဲ႕ လုပ္ပုိင္ခြင့္ကုိသာ အဓိကထားေနၿပီး ဒီမုိကေရစီသေဘာတရားကို တမင္ေရွာင္ေနတယ္။ စစ္မျဖစ္ေအာင္ လက္ရွိႏုိင္ငံေရးစနစ္ကုိ ဘယ္လုိေျပာင္းလဲမွာလည္းဆုိတာကုိ ျပဳျပင္ေရး၀ါဒီေတြ အေျဖမေပးႏုိင္ဘဲ ျဖစ္ေနတယ္။ စစ္ျဖစ္တာဟာ တည္ဆဲႏုိင္ငံေရးအေဆာက္အအုံရဲ႕ အစိတ္အပုိင္းတခုျဖစ္ေနတာမုိ႔ တည္ဆဲႏုိင္ငံေရးစနစ္ကုိ ေျပာင္းလဲဖုိ႔ စိတ္မကူးတဲ့ ျပဳျပင္ေရး၀ါဒီေတြမွာ စစ္ကုိဟန္႔တားမယ့္ အယူအဆ ကင္းမဲ့ေနတယ္။

ႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီးတုိက္ခုိက္ရလုိ႔ လူေပါင္းသိန္းေသာင္းခ်ီၿပီး ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ Austria ထီးနန္းဆက္ခံေရးစစ္ပြဲ (၁၇၄၀-၄၈) (၇) ႏွစ္စစ္ပြဲ (၁၇၅၆-၇၃) စတဲ့ စစ္ပြဲေတြဟာ တုိင္းသူျပည္သားေတြ၊ စစ္သားေတြနဲ႔ လုံး၀မဆုိင္တဲ့ စစ္ပြဲေတြျဖစ္လုိ႔ လက္မခံႏုိင္ဘူးလုိ႔ ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒီေတြက ဆုိတယ္။ ဘုရင္၊ မႉးမတ္၊ အထက္တန္းလႊာနဲ႔ ေငြရွင္ေၾကးရွင္ေတြရဲ႕ ကုိယ္က်ဳိးစီးပြားအတြက္ ဆင္ႏႊဲတဲ့ စစ္ပြဲေတြျဖစ္လုိ႔ ေရွာင္လုိ႔ရတဲ့ စစ္ပြဲေတြပဲလုိ႔ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ဆုိတယ္။ (၁၈) ရာစုစစ္ပဲြေတြဟာ အက်ဳိးမရွိတဲ့ ပ်က္စီးဆုံး႐ႈံးမႈေတြပဲလုိ႔ ေဒါလ္ဘတ္ရွက သုံးသပ္တယ္။

စစ္ျဖစ္တဲ့အခါမွာ ဖမ္းဆီးရမိတဲ့ စစ္သုံ႔ပန္းကုိ ေကာင္းမြန္စြာဆက္ဆံဖုိ႔နဲ႔ မဆုိင္တဲ့အရပ္သားကုိ အႏၲရာယ္မေပးဖုိ႔ အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ေတာင္းဆုိတယ္။ ဘုန္းတန္ခုိးႀကီးခ်င္တဲ့ မင္းဟာ တုိင္းသူျပည္သားနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံေတြကုိ အႏၲရာယ္ေပးတတ္ေၾကာင္း၊ အၿမဲတမ္းစစ္တပ္ထားတာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ အက်ဳိးမရွိေၾကာင္း ေရးသားၾကတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုလုံး အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းလာရင္ စစ္ဗိုလ္ႀကီးစုိးၿပီး အၿမဲတမ္းစစ္တပ္ထားတာမ်ဳိး ထင္သလုိ စစ္တုိက္ေနတာမ်ဳိး မလုပ္ႏုိင္ေတာ့ဘူးလုိ႔ ေတာ္လွန္ေရး၀ါဒီေတြက ယုံၾကည္ၾကတယ္။ ရာထူးအဆင့္အတန္း ႐ုိေသေလးစားတဲ့ အယူသီးမႈ ကြယ္ေပ်ာက္သြားရင္ စစ္ဗိုလ္ႀကီးစုိးမႈလည္း နိဂုံးခ်ဳပ္သြားမယ့္ သေဘာပါပဲ။

ကုိယ္က်င့္တရားနဲ႔ တရားတဲ့ဥပေဒကုိ ႏုိင္ငံတြင္းမွာသုံးနုိင္ရင္ ညီမွ်မႈကုိ ရရွိႏုိင္သလုိ ႏုိင္ငံအခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံရာမွာလည္း အသုံးျပဳႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆုံးပဲလုိ႔ ယူဆၾကတယ္။ အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းမႈနဲ႔ စစ္မွန္တဲ့ ကုိယ္က်င့္တရားမရွိလုိ႔ တဦးကုိတဦးက ဖိႏွိပ္ညႇဥ္းပန္းၿပီး စစ္တုိက္ေနၾကတာကုိ အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ျမင္တယ္။ ဖိႏွိပ္တဲ့အစုိးရနဲ႔ စစ္၀ါဒီေတြ ေပၚေပါက္လာတာဟာ အာဏာရွင္ဘုရင္စနစ္ေၾကာင့္ပဲလုိ႔ တြမ္ပိန္းကဆုိတယ္။ လူသားဟာ အခ်င္းခ်င္း ရန္လုပ္တတ္တဲ့ သတၱ၀ါမဟုတ္တဲ့အတြက္ အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းလာရင္ ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ တည္ေဆာက္ႏုိင္မယ္လု႔ိဆုိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဖုိ႔ အေျပာင္းအလဲႏွစ္ခုလုိတယ္။ ပထမအေျပာင္းအလဲက ႏုိင္ငံတုိင္းမွာ ဒီမုိကေရစီအစုိးရစနစ္ တည္ေထာင္ဖုိ႔ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယအေျပာင္းအလဲက အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အေထြေထြညီလာခံႀကီးက်င္းပၿပီး ႏုိင္ငံတကာဆက္ဆံေရး ဥပေဒေတြေရးဖုိ႔နဲ႔ အျငင္းပြားေနတဲ့ ျပႆနာေတြကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။ ဒီလုိအျဖစ္ကုိ ေရာက္ရွိလာဖုိ႔အတြက္ အၿမဲတမ္းစစ္တပ္ထားရွိၿပီး အခြန္ေတာ္ႀကီးေလးစြာ ေကာက္ယူေနတဲ့ ဘုရင္စနစ္၊ လူတစုအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္နဲ႔ ဘာသာေရးအာဏာပုိင္ကုိ အရင္ဆုံးေတာ္လွန္ရလိမ့္မယ္လုိ႔ တြမ္ပိန္းနဲ႔ အျခားအေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ဆုိတယ္။ ေတာ္လွန္တဲ့အေတြးအေခၚဟာ မွန္ကန္ေၾကာင္း ကမာၻ႔သမုိင္းက သက္ေသျပေနတယ္။

(၁၆) ရာစု ဘုရင့္ေနာင္ရဲ႕ စစ္ေအာင္ပဲြေတြဟာ ျမန္မာ့ဇာတိမာန္ကုိ အၿမဲတေစ ႏုိးဆြေပးႏုိင္တဲ့ ဂုဏ္သတၱိထူးရွိတာေၾကာင့္ လက္ရွိစစ္အစုိးရရဲ႕ ၀ါဒျဖန္႔လုပ္ငန္းမွာ အေရးပါေနဆဲျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘုရင့္ေနာင္ေသၿပီး မၾကာမီ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၿပိဳကြဲပ်က္စီးရတာေၾကာင့္ စစ္အင္အားအေပၚ အေျခခံတဲ့ ႏုိင္ငံရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကုိ သိႏုိင္တယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေက်ာ္ စစ္တုိက္ခဲ့ေပမယ့္ အရာမထင္တာ ေတြ႔ႏုိင္တယ္။ စစ္ပြဲေၾကာင့္ လူဦးေရနည္းပါးလာတဲ့ တုိင္းျပည္ကုိ (၁၇) ရာစုမွာ ျပဳျပင္သူဟာ သာလြန္မင္းပဲ။

ျပည္သူ႔အက်ဳိးထမ္းေဆာင္သူဟာ သာလြန္မင္းတဦးတည္း ရွိသလုိျဖစ္ေနတယ္။ သာလြန္မင္းရဲ႕ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ အတင္းအက်ပ္ခုိင္းတာမ်ဳိး မရွိဘူး။ ၁၆၃၇ က တ႐ုတ္စစ္တပ္ေတြ နယ္စပ္မွာ လႈပ္ရွားေနတဲ့အတြက္ နယ္ျခားေဒသကုိ ဗမာစစ္တပ္ခ်ီရာမွာ လုိက္နာရမယ့္ စည္းကမ္းကုိ သာလြန္မင္းက ျပ႒ာန္းတယ္။ စစ္ခ်ီေနတုန္း လမ္းမွာေတြ႔တဲ့ ၾကက္၊ ၀က္၊ ဆိတ္၊ ႏြားစတာေတြကုိ သတ္မစားဖုိ႔၊ ျပည္သူ႔သားသမီးကုိ မေစာ္ကားဖုိ႔နဲ႔ ျပည္သူ႔ပစၥည္းကုိမလုယက္ဖုိ႔ အမိန္႔ထုတ္ထားတယ္။ ျပည္သူ႔အခြင့္အေရးကုိ စစ္သားက႐ုိေသေလးစားၿပီး စစ္တပ္ဟာ ျပည္သူပုိင္တဲ့ အဖြဲ႔ျဖစ္ေၾကာင္း ယုံၾကည္လာေအာင္ ျပသရမယ္လုိ႔ သာလြန္မင္းက ယူဆေၾကာင္း ကြယ္လြန္သူ သမုိင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာသန္းထြန္းရဲ႕ သုေတသနစာတမ္းေတြမွာ ေဖာ္ျပတယ္။

အပုိင္း (၄) နိဂုံးကုိ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။